ارزیابی عملکرد دولت ها در صد روزگی اگرچه یک اقدام نمادین در سپهر سیاست تلقی می شود و نشانه مهمی برای درک توانایی و سیاست های قوه مجریه بشمار می رود ولی می تواند چشم انداز مناسبی از قابلیت و توان مدیریت تیم جدید را به نمایش گذارد.
در حالی دولت سیزدهم صدمین روز فعالیت خود را سپری کرده است که انتظار می رفت صد روز آغازین دولت با تغییرات بزرگ در معیشت مردم همراه باشد. موضوعی که وعده های انتخاباتی رئیسی را متمایز از سایر نامزدها نشان داد و منجر به پیروزی او در خرداد شد. اما بنظر می رسد صد روز آغازین مدیران دولت سیزدهم، به شناخت واقعیت های اقتصادی ایران در تحریم گذشته است. واقعیت هایی که رفته رفته شعارها را کم رنگ و دولت را در برابر انتظارات مردم پاسخگو می کند.
تمرکز رئیسی بر اقتصاد و سیاست خارجی
تقریبا تمام مدیران اصلی دولت رئیسی در جای خود نشسته اند. بیشتر نگاه های داخلی و خارجی بعد از تشکیل دولت سیزدهم به ترکیب دو تیم اقتصادی و سیاست خارجی بود. اگرچه رئیسی در مناظره هایی که از تلویزیون پخش شد گفته بود « برجام به صورت چکی است که باید رفت آن را نقد کرد و و یک دولت قدرتمند می‌تواند برجام را اجرا کند» اما بعد از معرفی دولت به مجلس، انتقاد از تیم معرفی شده به مجلس، افزایش یافت.ماجرا این بود که حامیان رئیسی از معرفی برخی افراد کابینه بهت زده شده و انتظار داشتند افراد قوی تری با سوابق و تجربه و تخصص کاری مرتبط در وزارتخانه ها و معاونت ها معرفی شوند. این انتظار در اصولگرایان تقویت شد که دولت رئیسی احتیاج به افرادی دارد تا بتواند در سیاست خارجی هم ردیف جوادظریف،منوچهر متکی و کمال خرازی و در اقتصاد هم ردیف اقتصاددان های دولت های هاشمی،خاتمی و احمدی نژاد، افرادی را معرفی نماید. البته ماجرا به اینجا ختم نشد و انتصاب اولین مدیران در بخش های اقتصاد و سیاست خارجی، انتقاد برخی در افکارعمومی را بر انگیخت. در چنین روزهایی بود که این گفته سیسرون فیلسوف رومی که « هرگز نمی توان با آدمهای کوچک، کارهای بزرگ انجام داد.» به طور فزاینده در توئیتر و شبکه های اجتماعی دست به دست می شد.
اتحاد قوای سه گانه مزیت دولت سیزدهم
بعد از انتخابات ریاست جمهوری، اشتراک گفتمانی بین سه قوه مجریه،مقننه و قضاییه، مزیت بزرگی برای دولت رئیسی بود تا بتواند دو مانعی را که دولت روحانی برای موفقیتش از آن بی بهره بود، پشت سر بگذارد. واردات واکسن و مذاکره برای لغو تحریم. اگرچه در روزهای پایانی دولت دوازدهم تلاش هایی برای انعقاد قراردادهای واردات واکسن از خارج انجام شد و از سویی عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد ایران در وین ، از «زمان تصمیم گیری سخت» طرفین برای حل گره برجام خبر داد اما این دو موضوع تا زمان انتخابات۱۴۰۰ و یکپارچه نشدن گفتمان حاکمیت قوای سه گانه به سرانجام نرسید.این درحالی است که حامیان رئیسی در لیست موفقیت های صدروزه دولت سیزدهم،واکسیناسیون حداکثری، مذاکرات برجام، عضویت در پیمان شانگهای و سفرهای استانی رئیسی را برجسته سازی می کنند .عملکردی که تحلیلگران بر این باورند رئیسی را در فصل برداشت محصولی قرار داده که در دولت قبلی کاشته شده بوده است.
دستاوردهای رئیسی از نگاه موافقان
تحول درتأمین ذخایر استراتژیک،افزایش تولید کالاهای اساسی ،تأمین بودجه بدون چاپ پول ،نهضت تولید مسکن،تکاپو برای جلوگیری از گرانی،مدیریت بحران جایگاه های سوخت، گزاره هایی است که برخی رسانه های طرفدار دولت از آن در یادداشتی هایی به عنوان دستاوردهای دولت سیزدهم یاد کرده اند.خبرگزاری ایرنا هم برداشتن فاصله میان دولت وملت را مهم ترین توفیق رئیس جمهوری و دولت او دانسته و از سرعت گرفتن روند واکسیناسیون کرونا به عنوان موفقیتی بزرگ برای دولت یاد کرده است. حرکتی که از نگاه موافقان در صد روز ابتدایی دولت، بر مدار بازسازی امید و اعتمادعمومی بوده است. اما موافقان رئیسی این نگرانی را نیز مطرح کرده اند که نقدینگی، تورم و بورس ، سه آژیر هشدار برای رئیسی است که دولت سیزدهم را روی انبار باروت نارضایتی مردم قرار می دهد.موضوعی که امید دولت برای لغو تحریم ها و گشایش اقتصادی در مسیر مذاکرات وین را بیش از پیش زنده نگه داشته است.
بیم و امید سیاست خارجی دولت
روی کار آمدن دولت سیزدهم با جنگ طالبان علیه دولت اشرف غنی، خروج امریکا از افغانستان، مخاصمه ارمنستان و جمهوری آذربایجان در منطقه قره باغ، اعتراضات به نتیجه انتخابات عراق، اعتراض به نتیجه دادگاه حادثه انفجار بندر بیروت، حملات سایبری به ایران،سدسازی های جدید ترکیه، و … همراه بوده است. اگرچه مهمترین پروژه تیم دیپلماسی رئیسی، لغو تحریم ها و بازگرداندن پول های بلوکه شده به ایران تعریف شده است اما طولانی شدن زمان تعیین اعضای تیم مذاکره کننده برجام ، نحوه مذاکره با اعضای ۵+۱ و زمان و مکان شروع مذاکرات از مهمترین انتقادات به دولت سیزدهم بوده است. منتقدان بر این باورند که دولت با طولانی شدن روند مذاکرات ، زمان طلایی برای به نتیجه رسیدن نتایج و منافع حاصل از برجام را از دست می دهد و اسرائیل را برای همگرا نمودن مخالفان برجام مصمم تر می کند. موضوعی که کارشناسان روابط بین الملل از آن به عدم وجود گفتمان سیاست خارجی در دولت سیزدهم یاد می کنند.
حاشیه های صد روزه دولت سیزدهم
انتصابات فامیلی که از آن به دامادسالاری،فامیل سالاری و قبیله سالاری یاد می شود در کنار سفرهای هفتگی استانی رئیس جمهور به شهرهای کوچک و بزرگ، از پرچالش ترین حاشیه های دولت سیزدهم تا به امروز بوده است. ماجرای حاشیه ها حول این دو موضوع از آنجا شروع می شود که مسئولین در انتصابات فامیلی وزرا و مدیران در دولت و شهرداری تهران، نسبت به خشم افکارعمومی با سردی رفتار کردند و در جریان سفرهای استانی نسبت به نصیحت ها و تذکرات نخبگان بی اعتنا بودند. انتصابات فامیلی که در ذهن مردم ایران تداعی کننده رانت و برخی امتیازات اجتماعی در گزینش مدیران بود ، این انتظار حامیان دولت را برای واکنش رئیسی که با شعار مبارزه با فساد به میدان آمد، به یاس تبدیل کرد. از سویی انتظار می رفت سفرهای استانی رئیسی با پشتوانه کارشناسی موثرتری انجام شود.چه آنکه سفرهای هفتگی به شهرها و روستا در شرایطی که متغیرهای اقتصادی تورم،نقدینگی و تحریم حل نشده صرفا به افزایش فزاینده انتظارات و توقعات از دولت منجر می شود و کارکرد امیدافزایی به مردم برای حل مشکلات اقتصادی با حضور مسئولان را کم رنگ می کند. موضوعی که نمایندگان مجلس نیز درباره خطر اعتراضات مردمی، متاثر از بالا بودن نرخ بیکاری ،وضعیت بورس،کسری بودجه،افزایش قیمت خودرو،ارز۴۲۰۰ تومانی و قیمت کالاهای اساسی که زندگی تعداد زیادی از مردم شهرها و روستاها را به خود گره زده، به رئیس جمهور برای ساده انگاری این مسائل مهم هشدار داده و نخبگان اصولگرا دلیل آن را عدم ارائه برنامه توسط تیم اقتصادی دولت و ناهماهنگی بین آنها عنوان کرده اند.هشدارهایی که دولت را در این صدروز از فضای احساسی تبلیغات انتخابات با واقعیت های اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی ایران امروز مواجه کرده است.حالا این سوال مطرح است که عملکرد دولت در صد روز نخست چه تاثیری بر روندهای آتی در ماه های آینده خواهد داشت؟ آیا مردانی که رئیسی برای هیات دولت انتخاب کرده،توانایی حل مشکلات مردم را خواهند داشت؟
