علم اقتصاد هم مانند تمام علوم دیگر دارای مبانی و اصولی است که تخطی از آن باعث گمراهی فعالان در حوزه عملی آن می‌شود. مثلا وقتی مسوولان اقتصادی با صدور بخشنامه‌ای صرافان را موظف می‌کنند که به گروه‌های خاصی، مثلا ۲۵ گروه ارز بفروشند و به گروه بیست و ششمین نفروشند، فورا بازاری برای ارائه خدمات ارزی، به آن گروه و دیگر گروه‌هایی که صرافان اجازه فروش ارز به آنها را ندادند، ایجاد می‌شود، و همزمان ۲۵ گروهی که اجازه خرید ارز از صرافان به قیمت ارزان‌تر را دارند، از این امتیاز خود برای تهیه ارز ارزان و عرضه آن به بازار آزاد که برای متقاضیان دیگر تشکیل شده، فعال می‌شوند.
اگر فرضا بانک مرکزی به ۹۰ درصد متقاضیان هم ارز ارزان بفروشد، باز هم برای همان ۱۰ درصد بازار آزاد تشکیل می‌شود، تنها اتفاقی که می‌افتد، این است که مثلا اگر مسافر می‌تواند ارز ارزان بخرد، انواع تقلبات برای مسافر جلوه دادن صورت می‌گیرد، و اگر می‌گویم برای درمان ارز ارزان می‌دهیم، یعنی همه متقلبانی هم که خود را بیمار جا زده‌اند، می‌توانند ارز ارزان و سهمیه‌ای دریافت کنند تا بتوانند با خرید از این بازار، ارز مورد نیاز در بازار آزاد را تامین کنند و از این طریق سودی به جیب بریزند.
البته سخت‌گیری‌ها هم در کنترل مدارک هر چقدر بیشتر شود، فاصله قیمت‌ها در بازار آزاد با قیمت‌های دولتی بیشتر می‌شود، هر چه فاصله قیمت بیشتر شود، تقلب هم بیشتر صرف می‌کند و ساختن مدارک دروغین بیشتر مقرون به صرفه می‌شود.
به نظر من آسان‌ترین راه برای ساماندهی به بازار، این است که دست از صدور بخشنامه‌های دست و پاگیر برداشته شود، بازار به دست عرضه و تقاضا سپرده شود و بانک مرکزی به وظیفه نظارتی خود بپردازد و با تزریق به موقع مثبت و منفی به کنترل نوسانات بپردازد.
این‌که اقتصاد کشور دست چه اقتصاددانی باشد، اهمیت ویژه ندارد، مهم عمل آن مجری به داده‌های علم اقتصاد است. اقتصاد علم است و روش‌های آن در کتاب‌ها آمده و همه مسوولان اقتصادی هم از اساتید دانشگاه‌ها هستند و مسلما با علم اقتصاد بیگانه نیستند. حالا چرا گاهی به نظر ما می‌رسد که صحیح عمل نمی‌شود، شاید مسائلی در کشورداری هست، که ما مردم عادی از آن سر در نمی‌آوریم، ولی به‌هرحال وظیفه خود می‌دانیم به بزرگان مسائل را یادآوری کنیم، چون از وظایف آحاد مردم نصیحت به مسوولین کشور است و ما مردم می‌باید به وظیفه خود عمل کنیم و بار اصلی این رسالت هم بر دوش شما اصحاب رسانه است.
علی‌اصغر سمیعی
* رییس اسبق کانون صرافان
