از جمله تبعات عدم شناخت و آگاهی به اصطلاحات حقوقی-شرعی می توان به موضوع صیغه ی محرمیت اشاره کرد. غالب خانواده ها به این تصور اشتباه که صیغه ی محرمیت،عقد و قراردادی است جدا از صیغه ی نکاح موقت یا دائم با توجیهات متنوعی اقدام به جاری کردن چنین صیغه ای می کنند حال اینکه…
پیش از طرح موضوع تذکر این نکته ضروری است که نگارنده بنا دارد تبعات و آثار حقوقی صیغه ی محرمیت را به دور از تفسیر های ثقیل حقوقی و تا حد ممکن به زبان ساده و عامیانه بیان کند لذا سعی می شود حتی الامکان معنا و مفهوم عبارات حقوقی در قالب زبان عامیانه نقل شود.
همواره با این موضوع مواجه شده ایم که برخی خانواده ها در دوره ی نامزدیِ دختر و پسر که قرار است این دو یکدیگر را بهتر بشناسند و در جهت موجه و حلال کردن رابطه ی ایشان اقدام به جاری کردن صیغه ی محرمیت می کنند.
وجه اشتراک غالب در چنین مسئله ای آنجاست که دو طرف قضیه آنچه از این عقد تصور دارد هرگونه رابطه ای است جز رابطه ی متعارف زن وشوهر حال اینکه ذات و ماهیت چنین صیغه ای هیچ تفاوتی با عقد نکاح اعم از موقت و دائم ندارد.به عبارتی همین که عبارت محرم شدن دختر و پسر بین شان جاری شود این دو زن وشوهر تلقی می شوند و چون مقتضا و اثر اصلی و ذاتی عقد نکاح داشتن اذن رابطه ی زناشویی است این صیغه چنین اذن و اجازه ای را می دهد.
با این وصف سه حالت متصور است:
1-چنانچه قصد و اراده ی طرفین از جاری کردن صیغه ی محرمیت بر عدم رابطه ی زناشویی و رابطه ی متعارف ناشی از عقد نکاح باشد،چنین عقدی باطل است چرا که قصد و اراده ی طرفین با آنچه رخ داده متفاوت است ولذا جاری کردن و نکردن چنین صیغه ای هیچ فرقی ندارد
2-برخی مواقع خانواده ها برای صیغه ی محرمیت مدت در نظر می گیرند چنین حالتی به شرط تعیین میزان مهریه، همان عقد نکاح موقت است اما اگر قید مدت محرمیت بدون ذکر مهریه باشد بنا به ماده1095قانون مدنی عقد باطل است
3-چنانچه صیغه ی محرمیت بدون ذکر مدت جاری شود معنای آن عقد نکاح دائم است که در چنین فرضی تنها مسئله ی مورد بحث مهریه است که قید نشده است.قانون مدنی برای حالت های مختلف این مسئله تعیین تکلیف کرده است.الف)اگر بین دختر و پسر رابطه ی زناشویی رخ دهد مهریه معادل مهرالمثل تعیین می شود ،در تعیین مهرالمثل اوصاف خانوادگی دختر ملاک است مثلا دخترخاله وعمو و…چه میزان مهریه داشته اند و…ب)اگر پیش از رابطه زناشویی به هر دلیلی مرد قصد متارکه کند،زن مستحق مهرالمتعه است که در تعیین میزان این مهریه وضعیت اقتصادی مرد ملاک است.*
لذا با اوصاف مورد اشاره،چنانچه قصد و هدف خانواده ها از جاری کردن صیغه ی محرمیت صرفا حلال دانستن روابط دختر و پسر بدون قصد رابطه ی زناشویی است بهتر است بنا به توصیه ی فقها اولا از جاری کردن چنین صیغه ای خودداری شود و اگر هم ضرورت در جاری کردن صیغه ی محرمیت است می توان بنا به قواعد شرعی و فتاوی برخی فقها صیغه ی نکاح موقت با ذکر مدت و مهریه جاری کرد و شرط عدم نزدیکی و رابطه زناشویی را در عقد آورد(چنین شرطی بنا به فتوای برخی فقها صحیح و برخی بر باطل بودن آن نظر دارند)ثانیا حتما چنین صیغه ای نزد دفتر رسمی ثبت نکاح صورت گیرد تا در صورت بروز هرگونه مشکلی مستند و دلیل محکمه پسند وجود داشته باشد.
آیا صیغه ی موقت دخترباکره صحیح است؟
اکثریت فقها در پاسخ این پرسش با سه شرط موافق چنین امری هستند به عبارتی درصورت وجود سه شرط می توان دختر باکره را با صیغه ی موقت عقد کرد
1-اجازه پدر یا جد پدری(در صورت عدم وجود پدر یا جد پدری،مصلحت چنین عقدی را محکمه تعیین می کند)
2- تعیین مدت که ذات و اساس عقد موقت است
3-تعیین مهریه.با این وصف تنها شرط مهم و اساسی صیغه ی موقت دختر با کره اذن پدریا جد پدری است.
اگر بین زن و مردی صیغه ی نکاح جاری شد و بین این دو در نوع عقد اختلاف شد تکلیف چیست؟
*امام خمینی ره در تحریرالوسیله به صراحت فرموده اند که چنانچه زوجین بر دوام عقد (نکاح دائم)یا انقطاع(صیغه موقت)تردید کردند اصل بر عقد دائم است مگر اینکه خلافش ثابت شود لذا در این حالت وفرضی که هیچ دلیلی بر اثبات نوع عقد وجود ندارد اصل بر عقد دائم است .
ممکن است پرسیده شود تکلیف مهریه در چنین عقدی چیست؟ ماده1091قانون مدنی مقرر می کند اگر بین زن و مرد رابطه ی زناشویی رخ داده باشد زن مستحق مهرالمثل است واگر نزدیکی بین ایشان رخ نداده و مرد قصد متارکه دارد بنا به ماده1094قانون مدنی مهرالمتعه تعیین می شود.
چند نکته قابل توجه
*دعاوی مربوط به طلاق و نکاح از جمله دعاوی خانوادگی است که قابل فرجام خواهی است و تا دیوان عالی کشور قابل پیگیری است. به همین دلیل یک اقدام به ظاهر ساده ممکن است سال ها وقت و انرژی شما را در دادگاه تلف کند.
*صیغه ی محرمیت=همان صیغه ایست که برای عقد ازدواج اعم از موقت و دائم جاری می شود پس آثار همان عقد را دارد و رابطه ی زناشویی بین این دو شرعی و قانونی است لذا به این تصور که جاری شدن صیغه ی محرمیت فقط برای محرم شدن دختر وپسر هست که اگر دستشان به هم خورد به هم حلال باشند واز این دست توجیهات از اساس اشتباه است و در بسیاری از پرونده ها همین صیغه ی موقت موجب دردسر والدین شده لذا اولا به هیچ وجه بدون تعیین شرایط ازدواج و تعیین مهریه و…حاضر به جاری کردن صیغه ی محرمیت برای دخترتان نشوید ثانیا آقایان نیز باید بدانند با خواندن این صیغه شرعا شوهر آن خانم تلقی و مکلف به دادن مهریه هستند حتی اگر مهریه ای ذکر و تعیین نشده باشد . چنانچه بین مرد و خانم رابطه ی زناشویی برقرار شود زن مستحق مهرالمثل هست و اگربخواهید قبل از نزدیکی زن را طلاق دهید زن مستحق مهرالمتعه است.در تعیین مهرالمثل شرایط خانوادگی زن ملاک تعیین هست که مثلا در خانواده ی زن ،میزان مهریه سایر دخترهای فامیل چیه بوده و…و در تعیین مهرالمتعه وضعیت اقتصادی و اجتماعی مرد ملاک است.
*حتما در تعریف مقدمات ازدواج با وکلا مشورت کنید و هر نوع توافق پیرامون این مسئله را در سند ازدواج قید کنید و هیچ شرط وتوافقی را به صرف اعتماد به طرف مقابل و..به صورت شفاهی رها نکنید.
*اگر یک ثانیه پس از جاری شدن صیغه ی نکاح مرد فوت کند،مهریه جزء دیون وی است و زن حق دارد مهریه را مطالبه کند.
*اثبات خیانت زن یا حتی فوت زن سبب سقوط حق مهریه نمی شود به عبارتی همین که صیغه ی نکاح جاری شد مرد بابت مهریه مدیون زن است واین طلب زن از مرد تا زمانی که پرداخت یا بخشیده نشده باشد پابرجاست.مسئله ی مهم در بذل و بخشش مهریه آن است که نوع مهریه و کلمه ای که در زمان بخشش مهریه استفاده می شود آثار حقوقی فراوانی دارد عباراتی مانند ابراء،صلح،هبه و…قابل تفسیر است.بنابراین هرگز بدون مشورت با وکیل چنین اقدامی انجام ندهید.
*زن می تواند تا مهریه به وی پرداخت نشده از تمکین خاص(رابطه زناشویی)امتناع کند به این حق،حق حبس می گویند.توصیه می شود در تعیین میزان مهریه جز توانایی مالی زوج به هیچ امر دیگری توجه نشود وتعارف و چشم و هم چشمی را رها کنید.
