طبق اعلام گمرک ایران میزان ارزشی تجارت خارجی کشور در هشت‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۰ حدود ۶۳.۱ میلیارد دلار شامل ۳۲ میلیارد دلار واردات و ۳۱.۱ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی است.
چنانچه این روند ادامه یابد، تا پایان سال جاری میزان ارزش تجارت خارجی کشور به ۹۵.۵ میلیارد دلار بالغ می شود که با وجود بهبود نسبت به مدت مشابه سال قبل، هنوز با بالاترین میزان ارزش تجارت غیرنفتی کشور در هفت سال پیش، یعنی سال ۹۳ که ارزش تجارت بدون نفت کشور ۱۰۲ میلیارد دلار بوده است، بیش از ۷ میلیارد دلار فاصله خواهد داشت! این به آن معنا است که اگر در سال جاری ۷ میلیارد دلار صادرات داشته باشیم، تازه به جایگاهی خواهیم رسید که ۷ سال پیش در آن قرار داشتیم. این یعنی عقبگرد آشکار و نگران‌کننده وضعیت اقتصادی کشور طی ۷ سال گذشته.
طی ۸ ماهه ابتدایی سال جاری متوسط ارزش هر تن کالای وارداتی ۱۲۰۷ دلار و متوسط ارزش هر تن کالای صادراتی ۳۷۱ دلار بوده است (متوسط ارزش هر تن کالای وارداتی ۳.۲ برابر متوسط ارزش هرتن کالای صادراتی کشور است). طی مدت ۸ ماهه امسال، تراز تجاری کشور نسبت به قبل بهبود ولی هنوز با فاصله حدود ۹۰۰ میلیون به نفع واردات منفی است.
این هم تفسیر ساده دارد: نرخ تورم تولید به نسبت ارزش ذاتی پول ملی و تولید ناخالص داخلی و حجم نقدینگی بسیار بالاست. با توجه به نرخ بالای تورم تولید و نسبت نامتقارن ارزش ذاتی پول ملی، واردات به نسبت صادرات برای تجار و سرمایه‌گذران قطعا صرفه بهتری خواهد داشت.
از یاد نبریم عدم توزان ارزش ذاتی پول ملی به نسبت تورم، حجم نقدینگی موجود، نرخ سود بانکی و نرخ تورم تولید در میان مدت فقط یارانه (سوبسید) خاموشی است که دولت به واردکنندگان پرداخت می‌کند.
آیزاک سعیدیان
* کارشناس اقتصادی
