چرا این روزها آمار مبتلایان به کرونا کم اما فوتی‌ها در حال افزایش است؟
درحالی طی روزهای گذشته تعداد فوتی‌های ناشی از ابتلا به کرونا افزایش پیدا کرده که آمار موارد ابتلا روندی ایستا و حتی نزولی داشته است.
ویروسی که قرار بود بی‌خطر باشد دارد روزانه جان صدها تن را می‌گیرد، یک‌بار دیگر آمار مرگ‌ومیر افراد مبتلا به کرونا از ۲۰۰ تن در روز گذشت اما این‌بار خبری از سویه کشنده «دلتا» نیست، بلکه «اومیکرون» همین ویروسی که خیلی‌ها آن را به یک سرماخوردگی ساده تشبیه می‌کردند حالا میدان‌دار شده است، این ویروس نه‌تنها بزرگسالان بلکه دست به بازی خطرناکی زده و جان کودکان را تهدید می‌کند، شاید هم در یک همکاری با سویه دلتا می‌خواهند روزهای سخت‌تری را در آینده رقم بزنند. با این وجود در روزهای گذشته هرچه آمار فوتی‌ها بیشتر شده از آمار موارد ابتلا به کرونا کمتر شده است، درحالی‌که در نیمه سوم بهمن‌ماه آمار ابتلا به کرونا به نزدیک ۴۰ هزار نفر رسیده بود اما این روزها آمار موارد ابتلا بین ۱۲ تا ۲۰ هزار نفر است، این مسئله هم می‌تواند به‌دلیل کاهش واقعی موارد ابتلا باشد که نشانه خوبی برای روند نزولی پیک ششم است و هم می‌تواند به‌دلیل کاهش نمونه‌گیری‌ها باشد که اصلاً نشانه خوبی نیست. دراین‌باره سیامک سمیعی، مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع وزارت بهداشت در گفت‌وگویی به خبرآنلاین می‌گوید: «وقتی بیماری در جامعه شدت می‌گیرد، تعداد کسانی که بنا به تشخیص پزشک نیاز به آزمایش تشخیصی ندارند افزایش پیدا می‌کند.»
او همچنین به پرسش‌هایی درباره تعداد نمونه‌گیری‌ها و شیوه نمونه‌گیری از مردم در مراکز دولتی پاسخ می‌دهد. متن کامل این گفت‌وگو در ادامه آمده است.
آقای دکتر درحال حاضر روزانه چه تعداد تست کرونا گرفته می‌شود؟
بر اساس نتایج ثبت شده در سامانه پرونده الکترونیک سلامت سطح یک (که مربوط به بیماران سرپایی بخش بهداشت است)، و نتایج سامانه کووید-۱۹ مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر (که مربط به بیماران بستری است) و همچنین سامانه CLIS که بخش خصوص ملزم به ثبت نتایج مراجعین خود در آن است، چیزی نزدیک به ۶۰۰ هزار آزمایش در هفته منتهی به ۲۵ بهمن ثبت شده است. از آنجا که نتایج آزمایش‌های خودآزمون ثبت نمی‌شود، اطلاعی از تعداد آنها در دست نیست. این گزارش بصورت هفتگی تهیه و تقدیم ستاد مدیریت سلامت وزارت بهداشت می‌شود.
اما ما شاهدیم در روزهای اخیر شناسایی موارد مثبت کمتر شده است، آیا این مسئله به دلیل کاهش انجام تست کرونا در آزمایشگاه‌ها است؟
نسبت نتایج مثبت به کل آزمایش‌های انجام شده نشان می‌دهد که بیش از ۵۰ درصد کسانی که با علائم تنفسی به مراکز سرپایی وزارت بهداشت مراجعه می‌کنند، در همان بار اول که مورد آزمایش تشخیص مولکولی قرار می‌گیرند آزمایش تشخیص کووید-۱۹ شان مثبت می‌شود. پس این روزها، با در نظر گرفتن موارد محتمل منفی کاذب که ممکن است با آزمایش دوم تشخیص داده شوند، احتمال مثبت بودن فردی که علائم بیماری کووید-۱۹ را نشان می‌دهد، می‌تواند ۶۵ تا ۷۰ درصد باشد. در هر موج بیماری، وقتی بیماری در جامعه شدت می‌گیرد، تعداد کسانی که به دلیل علامت دار بودن (تشخیص بالینی پزشک) یا به دلیل ارتباط اپیدمیولوژیک با یک فرد مبتلای قطعی، تحت قرنطینه یا ایزوله شده قرار می‌گیرند و به تشخیص پزشک نیاز به آزمایش تشخیصی ندارند، افزایش پیدا می‌کند. بنابراین آمارها فقط بر مبنای نتایج مثبت آزمایش است و تشخیص‌های محتمل بر مبنای علائم بالینی در آن به حساب نمی‌آیند، طبیعتاً کم شماری دارد.
آیا همه موارد مثبت مربوط به اومیکرون هستند؟
داده‌های مربوط به سهم واریانت‌های اومیکرون و دلتا از موارد جدید ابتلا به کووید-۱۹ ، که از مراکز دیده وری بدست آمده، و همچنین سیر جایگزینی واریانت اومیکرون در هفته‌های گذشته نشان می‌دهد که هم اکنون اومیکرون واریانت غالب است و دلتا اگر چه هنوز وجود دارد اما سهم خیلی کمی از موارد ابتلای جدید را دارد.
اینکه گفته می‌شود برخی از بیماران همزمان به سویه اومیکرون و دلتا مبتلا می‌شوند قابل تشخیص است؟
بر اساس اطلاعی که دارم، مواردی به آزمایشگاه مرجع کشوری کووید-۱۹ در انستیتو پاستور ایران ارجاع شده است اما هنوز چنین موردی در کشور تائید نشده است.
شرایط انجام تست کرونا در مراکز دولتی مانند مراکز بهداشت چیست؟
معیارهای تجویز آزمایش تشخیص کووید-۱۹ در مراکز دولتی تغییر نکرده است. آزمایش با دو هدف تشخیص قطعی عفونت در افراد مشکوک که به مراقبت ویژه کووید-۱۹ نیاز دارند (بخصوص بیماران بستری در بیمارستان‌ها) و تشخیص عفونت در کسانی که تماس نزدیک با یک مورد قطعی بیماری داشته‌اند (در چهارچوب “ردیابی تماس” به منظور قطع زنجیره انتقال ویروس)، کاربرد دارد. بر اساس نتایج آزمایشگاهی و سیر افزایش تعداد موارد بیماری، هم اکنون در شرایطی هستیم که اگر فردی با علائم تنفسی به مراکز سرپایی مراجعه کند و پزشک فقط با توجه به علائم بالینی او را با تشخیص کووید-۱۹ ایزوله کند، احتمال اشتباه او کم است و حتی بدون نیاز به انجام آزمایش می‌تواند بیماری را تشخیص دهد. در مورد بیماران بستری، به دلیل اهمیت تعیین تکلیف قطعی بیماران، حتماً باید آزمایش تشحیص کووید-۱۹ انجام شود و نتایج منفی به روش تشخیص مولکولی تائید شوند.
اینکه گفته می‌شود انجام تست در مراکز بهداشت صرفاً برای کارکنان و کارمندان مرکز درمانی است چقدر صحت دارد، مردم درچه صورتی می‌توانند از خدمات دولتی استفاده کنند؟
کارکنان حوزه سلامت بخصوص آنان که در خط مقدم مبارزه با بیماری قرار دارند، چون در موقعیتی هستند که هم احتمال بیمار شدن خودشان و خانواده‌هایشان از سایرین بیشتر است و هم به این دلیل که خود در صورت عفونت، خصوصا وقتی هنوز علائم بیماری را نشان نداده‌اند امکان انتقال بیماری به دیگران را دارند، نیازمند حفاظت و مراقبت بالینی و آزمایشگاهی، هر دو، هستند. شیوع بیماری در آنها و ایزوله یا قرنطینه شدن‌شان موجب غیبت از محل کار و اختلال یا تعطیلی مراکز تشخیص و درمان می‌شود. بنابراین در برنامه‌های مقابله با بیماری در همه جای دنیا، بعد از بیمارانی که به تشخیص پزشک نیازمند انجام آزمایش تشخیص کووید هستند، کارکنان حوزه سلامت در اولویت قرار می‌گیرند. اما در کشور ما متاسفانه هنوز این مراقبت آنطور که شایسته است و بخوبی انجام نمی‌شود و ما شاهد ابتلای کارکنان حوزه سلامت، حداقل به همان اندازه که مردم عادی به آن مبتلا می‌شوند هستیم که این گاهی منجر به بروز اختلال در ارائه مراقبت‌ها و خدمات در مراکز منتخب و همچنین افزایش فشار بار کاری اضافی بر جانشینان افراد مبتلا که غایب هستند می‌شوند. ضمناً اگرچه مسئولین، متناسب با شرایط فعلی، توصیه‌هایی برای افراد علامت‌دار در چهارچوب خودمراقبتی دارند، اما هرگز هیچ محدودیتی برای مراجعه مردم به مراکز سرپایی و بستری دولتی، بر حسب شدت بیماری بوجود نیآمده است.
