امریکا تصمیم گرفته تا دیگر پیشنهاد جدیدی برای توافق با ایران روی میز نگذارد و این بدان معنی است که وقت تصمیم گیری طرفین برای رسیدن به توافق با همین شرایط فعلی فرا رسیده است.
بیش از یک ماه از توقف گفتگوها بین ایران و ۴+۱ با هدف احیای برجام گذشته است. خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست تروریسم از جمله موانع پیش روی گفتگوها است که بار دیگر زیاده خواهی و رویکرد مخرب طرف آمریکایی را در دستیابی به توافق نهایی نشان داد. با این حال کارشناسان معتقدند که همچنان علی رغم وجود موانع مسیر برای احیای توافق هموار است و در این بین وضعیت بحران اوکراین می تواند نقش مهمی در این بین ایفا کند.
عبدالرضا فرجی راد کارشناس مسائل بین‌الملل در مورد موانع موجود و دورنمای توافق ایران با ایالات متحده به خبرآنلاین گفت: نمیشود گفت که ما در گفتگوهای احیای برجام به بن بست رسیده ایم. بن بست به دیواری ختم می شود که انگار راه دیگری وجود ندارد. اما موانع را می‌شود از جلوی پا برداشت. نه ایران و نه ایالات متحده میخواهند که به بن بست برسند. هر دو به نحوی علاقه‌مندند که برجام احیا شود و توافقی به وجود بیاید. دلایل ایجاد این موانع هم متفاوت است. ایران می خواهد که سپاه از فهرست سیاه تروریستی خارج شود. علتش هم این است که سپاه در فعالیت های اقتصادی در ایران نقش دارد و اگر از لیست خارج نشود طبیعتا امریکا یا هر کشور دیگری می تواند بهانه کند که اعضای سپاه در شرکت های اقتصادی فعالند و به همین خاطر شرکت های بین المللی نگران تحریم های امریکا خواهند بود و به همین دلیل به ایران ورود نخواهند کرد. از ان سو امریکا با این خواسته مساله دارد و می گوید این مساله مربوط به برجام نیست. در داخل امریکا مقاومت زیادی برای خارج کردن سپاه از این فهرست وجود دارد و در منطقه متحدان ایالات متحده مثل عربستان واسراییل شدیدا مخالفند. پس دولت بایدن اگر بخواهد این موضوع را قبول کند، هزینه بسیار بالایی را باید بپذیرد. این گره به همین دلیل هنوز باز نشده.
در درون امریکا صحبت هایی بوده که دولت بایدن تلاش می کرده راه حلی میانه پیدا کند. اما به نظر می رسد که آنها توانسته اند بخش هایی از دموکرات ها را راضی کنند که سپاه از لیست در بیاید و بخش سپاه قدس در آن فهرست بماند. اما ایران احساس کرده که چنین نکته ای ممکن است وجود داشته باشد از همین حالا مخالفت کرده. تهران روی درخواست خود اصرار دارد.
من تصور می کنم که نهایتا این مانع هم برداشته شود. چون راه دیگری وجود ندارد. با توجه به درگیری های اوکراین و روسیه و پیشرفت ایران در غنی سازی و اینکه ایالات متحده نمی خواهد یک درگیری دیگر در گوشه ای از جهان به وجود بیاید، به نظر من بلاخره راهی پیدا خواهد شد.
او در ادامه به مانع دیگری هم اشاره کرده و گفت: مورد بعدی مربوط به اقدام روسیه بر می گردد که از ایالات متحده ضمانت‌های کتبی می‌خواهد تا تحریم‌های کشورهای غربی علیه روسیه به همکاری این کشور با ایران و در رابطه با احیای برجام لطمه نزند که این موضوع نیز در موانع ایجاد شده بی تاثیر نبوده است. اگر جنگ اوکراین به سمت صلح برود، ممکن است در این زمینه هم ما شاهد گشایش باشیم.
من اعتقاد دارم اگر ایران و امریکا مستقیما بتوانند با یکدیگر گفتگو کنند راه هموارتر شده و سریع تر نتیجه حاصل می شود. شاید امریکایی ها نمی خواهند که واسطه ها از برخی مسائل مطلع باشند. شاید یک راه میانبری وجود داشته باشد. آن راه این است که دو طرف در یک جلسه با یکدیگر بنشینند و گفتگو کنند.
تداوم بحران اوکراین وضعیت مذاکرات را مبهم می کند
نوذر شفیعی دیگر کارشناس امور بین الملل و دیپلماسی به خبرآنلاین گفت: مذاکرات وین الان در مرحله ای است که نیازمند توافقی سیاسی است. مباحث فنی و توافق های فنی بین طرفین صورت گرفته و برخی مباحث سیاسی باقی مانده. هم امریکایی ها و هم ایرانی ها باید این تصمیم را بگیرند. این تصمیمات مثلا می تواند این باشد که امریکا سپاه را از فهرست تروریستی خارج کند یا ایران از این خواسته صرف نظر کند. هر کدام که بخواهد اتفاق بیفتد نیازمند تصمیم سیاسی است. شرایط محیطی به شدت روی اتحاذ این تصمیم تاثیرگذار است. اگر بحران اوکراین تداوم پیدا کند، مذاکرات کماکان در هاله ای از ابهام می ماند. اما اگر خاتمه پیدا کند این احتمال وجود دارد که بازیگران در احیای برجام به سمت توافق حرکت کنند.
رسیدن به یک توافق واقعا سخت است. این به محاسبات طرف های گفتگو و نفعی که از رسیدن یا نرسیدن به توافق دارند بستگی دارد. در دیپلماسی ما با وضعیت سفید یا سیاه مواجه نیستیم. با وضعیت خاکستری مواجهیم. به همین خاطر همیشه امکان رسیدن به توافق یا نرسیدن به آن وجود دارد.
