دو سال پیش ۱۲تفاهم‌نامه به مبلغ ۷۰۰میلیون دلار در زمینه صادرات قطعات ایرانی به روسیه و ۳۰۰میلیون دلار نیز با خودروسازان کشورمان منعقد شد. این در شرایطی است که طبق آمار گمرک در ۶ماه نخست سال جاری تنها ۵.۶میلیون دلار صادرات قطعات خودرویی به روسیه انجام شده است. حالا اما در غیاب ایرانی‌ها، چینی‌ها به سرعت بازار روسیه را قبضه کرده‌اند.
طبق آمار گمرک، در نیمه نخست سال‌جاری تنها ۵.۶میلیون دلار قطعه به روسیه صادر شده و این درحالی است که از حدود دوسال پیش، ۱۲تفاهم‌نامه صادرات قطعه از ایران به روسیه به ارزش ۷۰۰میلیون یورو منعقد شده است. همچنین در تفاهم‌نامه‌ای دیگر، صادرات خودرو به ارزش ۳۰۰میلیون دلار در همین بازه زمانی به این کشور منعقد شده است. طبق آمار و ارقامی که توسط گمرک ایران منتشر شد، در نیمه نخست سال‌جاری کل صادرات قطعه و اجزای خودرو ۲۶.۸میلیون دلار بوده است.
دنیای اقتصاد نوشت: این گزارش تاکید دارد که ۲۱درصد از این میزان به کشور روسیه صادر شده است که حدود ۵.۶میلیون دلار برآورد می‌شود؛ رقمی که با رویاهایی که از سال ۲۰۲۲ بعد از شروع تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه در مورد آن وعده داده می‌شد، فاصله زیادی دارد. برای مثال در شهریورماه سال ۱۴۰۱ و در طول برگزاری نمایشگاه اتومبیلیتی مسکو، ۱۲تفاهم‌نامه همکاری بین شرکت‌های خودروساز روسی و شرکت‌های قطعه‌ساز ایرانی به مبلغ ۷۰۰میلیون یورو امضا شد. در آذرماه همان سال، محمدرضا نجفی‌منش، دبیر انجمن قطعه‌سازان ایران، اعلام کرد که مسکو و تهران تفاهم‌نامه‌ای را برای صادرات خودرو از ایران به روسیه به ارزش ۳۰۰میلیون دلار امضا کرده‌اند. اما آنچه بعد از دوسال در عمل محقق شده، صادرات تنها ۵.۶میلیون دلار قطعه در نیمه نخست سال به همسایه شمالی بوده است. این در شرایطی است که بعد از شروع تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه به صورت مداوم اظهارنظرهایی در مورد لزوم حضور ایران در بازار خودرو و قطعه روسیه شنیده می‌شد.
بازار و صنعت خودروی روسیه حالا توانسته است بار دیگر جان بگیرد و دیگر جای زیادی برای ایران باقی نمانده و رویای تبدیل بازار روسیه به نردبان ترقی خودروسازی و قطعه‌سازی ایران در بازارهای جهانی، دیگر چندان عملیاتی نیست.
چرا پای ایران به بازار روسیه باز نشد؟
اما دلایل شکست در برنامه‌های اعلامی برای حضور ایران در بازار خودرو و قطعه روسیه چیست؟
وی تاکید دارد که گرچه در دوسال گذشته، تفاهم‌نامه‌هایی بین ایران و روسیه برای صادرات قطعه به این کشور منعقد شد، اما تنها بخشی از آن به امضای قرارداد منجر شد. وی اشاره می‌کند که یکی از موانع مهم اجرایی شدن این طرح‌ها تحریم‌های بانکی علیه ایران و روسیه است. از آنجا که هر دو کشور تحت‌تاثیر این تحریم‌ها هستند، مبادلات خود را با روبل و ریال انجام می‌دهند. بنابراین وقتی قطعه‌ساز محصول خود را به روسیه صادر می‌کند، در قبال آن روبل می‌گیرد. طبق قانون، صادرکننده می‌تواند در قبال صادرات محصول خود ۷۰درصد از ارزش صادرات را کالا وارد کند، اما با توجه به اینکه تنها روبل به دست صادرکنندگان می‌رسد، مجبور هستند محصولات موجود در روسیه را وارد کنند، اما در این کشور محصولاتی که در صنعت قطعه به کار بیاید محدود است. وی ادامه می‌دهد که از طرف دیگر اگر بخواهند روبل دریافتی را در داخل کشور بفروشند، مجبورند آن را به بهای کمتری به فروش بگذارند. بنابراین قطعه‌سازان انگیزه چندانی برای صادرات به این کشور ندارند و این شکل از صادرات مورد قبول آنها نیست.
