مدیراسبق شستا و شرکت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کشوری با بیان اینکه سن بازنشستگی در اغلب کشورهای پیشرفته بالای ۶۷ سال است درحالی که در کشور ما سن بازنشستگی حدود ۵۵ سال است که شاید در برخی صندوق ها کمتر از این هم باشد اظهار کرد: امروز کسورپردازان ما شاید به طور متوسط حدود ۲۵ و حداکثر ۲۶ سال حق بیمه می پردازد اما بالای ۳۵ سال یعنی بیش از ۱۰ سال از زمان پرداخت کسور از مزایای بازنشستگی بهره مند می شود.
عبدالحسین ثابت در پنل «اقتصاد رفاه» همایش ملی «ایران ۱۴: رفاه و تأمین اجتماعی» که به همت موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی برگزار شد با بیان اینکه مهمترین چالشی که صندوق ها امروز در کشور ما با آن روبه رو هستند کاهش نسبت شاغلین به بازنشستگان است گفت: وقتی نسبت شاغلین به بازنشستگان کاهش و تعداد بازنشستگان افزایش می یابد، نیروی کار لازم وارد بازار نمی شود و عملا صندوق ها به سمت پیری می روند و سرمایه شان تبدیل به مرکز هزینه می شود؛ اتفاقی که طی ۲۰ سال گذشته رخ داده و باعث شده صندوق ها حقوق و مزایای بیشتری پرداخت کنند که بزرگترین چالش صندوق های بازنشستگی را رقم زده است.
وی افزود: اگر از این روند جلوگیری نکنیم صندوق ها را با چالش های جدی تری مواجه می کند. چه باید کرد؟ مشکل عمده به سرمایه گذاری و قوانینی باز می گردد که به خصوص در دو دهه گذشته میزان بازنشستگان و سن بازنشستگی را پایین آورده و بر میزان بازنشستگان افزوده است.
مدیراسبق شستا با بیان اینکه سن بازنشستگی در اغلب کشورهای پیشرفته بالای ۶۷ سال است درحالی که در کشور ما سن بازنشستگی حدود ۵۵ سال است که شاید در برخی صندوق ها کمتر از این هم باشد اظهار کرد: امروز کسورپردازان ما شاید به طور متوسط حدود ۲۵ و حداکثر ۲۶ سال حق بیمه می پردازد اما بالای ۳۵ سال یعنی بیش از ۱۰ سال از زمان پرداخت کسور از مزایای بازنشستگی بهره مند می شود.
امید زندگی در ایران افزایش و سن بازنشستگی کاهش یافته
ثابت افزود: این یک نکته اساسی است که صندق ها را با چالش مواجه کرده و حداقلش این است که زمان بیمه پردازی معادل زمان استفاده از مزایای بازنشستگی باشد. به هیچ وجه قابل قبول نیست در شرایطی که امید به زندگی در کشور در طول ۴۰ سال گذشته نزدیک به ۱۰ سال افزایش یافته اما سن بازنشستگی به طور ملموسی کاهش یافته است.
وی در ادامه به وضعیت دارایی های صندوق های بازنشستگی در ایران و جهان پرداخت و گفت: طی مطالعه ای که در دهه ۸۰ و حدود ۲۰ سال قبل انجام شد مشخص شد که ۱۰۰۰ صندوق بازنشستگی در امریکا درآمدی بالغ بر ۱۰ هزار میلیارد دلار دارند که نزدیک به ۹۰ درصد جی دی پی کشور امریکاست. در همان زمان دارایی های صندوق های بازنشستگی در کشور ما هفت درصد بود و این نشان می دهد در زمینه تولید ثروت در صندوق های بازنشستگی که پشتوانه نظام رفاه و حمایت از نیروی کار است ضعیف عمل کرده ایم.
میزان دارایی صندوقهای بازنشستگی ایران
مدیراسبق شستا و شرکت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کشوری ادامه داد: در بسیاری از کشورهای دنیا دارایی صندوق های بازنشستگی بالاتر از جی دی پی است. طبق برآوردهای انجام شده دارایی صندوق های بازنشسستگی ما در حال حاضر حدود ۴۰ تا ۶۰ میلیارد دلار و معادل ۱۰ تا ۱۵ درصد جی دی پی است که بسیار چالش برانگیز است.
ثابت با اشاره به اینکه افزایش اشتغال منجر به افزایش پس انداز می شود و افزایش پس انداز مجددا به افزایش سرمایه گذاری و افزایش سرمایه گذاری به افزایش اشتغال می انجامد و در واقع حلقه ای شکل می گیرد که اگر به آن توجه کنیم می تواند پشتوانه محکمی برای آینده نیروی انسانی ایجاد کند گفت: بزرگترین چالش کشور در ۱۰ سال گذشته این است که سرمایه گذاری در اکثر بخش ها به اندازه کافی انجام نشده است.
وضعیت نامساعد تامین اجتماعی
وی ادامه داد: دارایی صندوق های بازنشستگی باید بتواند بین پنج تا ۱۰ سال از هزینه جاری شان را تامین کند، اما امروز اگر دارایی تامین اجتماعی برآورد شود شاید حداکثر بتواند با احتساب مطالبات از دولت، هزینه یک تا دوسال را تامین کند که بسیار خطرناک است و باید هرچه سریعتر رسیدگی شود. تحولات در پارامترهای بازنشستگی صندوق ها را فقیر تر کرده است و بخشی از دارایی شان، مطالبات از دولت است که به قیمت ثابت باقی مانده اما تورم و افزایش هزینه ها چندین برابر مطالبات بیمه ها از دولت است.
مدیراسبق شستا و شرکت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کشوری با بیان اینکه در گذشته دولت در شرایطی نبوده است که بتواند با نقدینگی و پول نقد مطالبات صندوق ها را بپردازد و چاره ای جز اینکه اموال و دارایی به صندوق ها بدهد نداشته است گفت: صندوق ها باید این اموال واگذار شده را بهبود می دادند و وارد چرخه اقتصاد می کردند که تا حد زیادی انجام شده اما متاسفانه با تصدی گری صندوق ها قدری چالش برانگیز شده است.
ثابت تاکید کرد که صندوق ها باید از تصدی گری پرهیز کنند. به محض اینکه دارایی ها را از دولت می گیرند باید در دوره کوتاهی اصلاح ساختار کرده و از طریق بورس و طرق دیگر به جامعه برگردانند . البته به معنای خصوصی سازی نیست. نگاه خصوصی سازی به اموال تامین اجتماعی به هیچ وجه صحیح نیست و تامین اجتماعی باید دارایی هایش را به بهترین و بالاترین قیمت در سطح کشور بهبود ببخشد و بعد از تصدی گری خارج شود. تصدی گری صندوق ها را از رقابت با بخش خصوصی بازداشته و امکان افزایش بهره وری در بلند مدت را تضعیف کرده است.
فاجعه در صندوقها؛ ۲۰ سال دریافت کسورات و پرداخت بیش از ۲۵ سال مستمری
وی با تصریح این مطلب که برای صندوق ها فاجعه است که ۲۰ سال کسور بگیرند و بیش از ۲۵ سال مستمری بپردازند که به نظام اقتصادی کشور لطمه می زند و در رفاه اعضای صندوق ها در آینده تاثیر میگذارد گفت: باید قوانین مرتبط با صندوق های بازنشستگی اصلاح شود.
ثابت ضمن انتقاد از سیاست های مرتبط با بازنشستگی های پیش از موعد و زودرس گفت: نیروی کاری در سن ۵۰ سالگی و موقعی که بهترین تجربه را دارد بازنشسته می شود. وی در خانه نمی ماند و دوباره وارد بازار کار می شود منتها چون بازنشسته است هم یک نیروی کار ارزان محسوب می شود و هم کسور نمی پردازد. بازنشستگی های زودرس بسیار فاجعه بار است که طی ۲۰ سال گذشته تحت عناوین مختلف اتفاق افتاده است.
مدیراسبق شستا و شرکت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کشوری اضافه کرد: اشتغال بیشتر منجر به پس انداز بیشتر و در نهایت سرمایه گذاری بیشتر می شود به شرطی که صندق های بازنشستگی را به صندوق های صد درصد هزینه ای که متاسفانه امروز هستند تبدیل نکنیم. در دهه ۷۰ نرخ شاغل به بازنشسته ۱۳ تا ۱۵ بوده که امروز به کمتر از ۴ رسیده است و با توجه به متوسط نرخ کسورپردازی که حدود ۲۵ درصد است یعنی چهار شاغل حقوق یک بازنشسته را می توانند بدهند و وقتی این نسبت پایین تر می آید امکان سرمایه گذاری را در صندوق ها کاهش می دهد و یک آسیبش این است که سود سرمایه گذاری های شستا به جای سرمایه گذاری مجدد صرف هزینه های جاری می شود.
