بدلیل رسوب کالاهای اساسی در بنادر و گمرکات کشور و عدم اقبال کامیون داران به حضور در بندر امام خمینی (ره) برای بارگیری و حمل کالاهای اساسی، طی روزهای اخیر کمیسیون کشاورزی مجلس جلسه‌ای با رئیس کل گمرک ایران (دستگاه متولی ترخیص کالاهای اساسی) رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای و مدیران عامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و سازمان بنادر و دریانوردی (معاونان وزیر راه و شهرسازی به عنوان دستگاه‌های متولی تخلیه، بارگیری و حمل داخلی کالاهای اساسی) و مدیران عامل شرکت‌های بازرگانی دولتی و پشتیبانی امور دام (به عنوان اصلی ترین صاحبان کالاهای اساسی وارد شده در بنادر) برگزار کرد.
تدابیر جدید برای تسریع ترخیص کالاهای اساسی از بنادر
در این نشست با اشاره به مصوبه یک ماه گذشته ستاد تنظیم بازار در خصوص ترخیص ۹۰ درصدی کالا از گمرک قبل از اظهار، مقرر شد هم برای تسریع در ترخیص کالاهای اساسی و هم افزایش سهم ریل از حمل بار به جای حمل و نقل جاده‌ای، بخشی از کالاهای اساسی دپو شده در انبارهای بنادر و گمرکات با ریل به داخل کشور حمل شوند.
همچنین سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای مأمور شد تا تسهیلات ویژه‌ای در اختیار رانندگان و کامیون داران گذاشته شود تا رغبت بیشتری به حضور در بندر امام خمینی (ره) و بارگیری کالاهای اساسی به سمت مقاصد مخالف داشته باشند.
گرمای شدید خوزستان تردد کامیون‌ها را ۵۰ درصد کاهش داد
گفته می‌شود در سال جاری به دلیل کاهش تولید کالاهای اساسی در داخل در پی خشکسالی سال آبی جاری و همچنین شیوع کرونا، واردات کالاهای اساسی از نظر حجم و وزن، رشد بیشتری داشته است؛ اما به دلیل گرمای بی سابقه هوا در خوزستان، تعداد کامیون‌هایی که در هر روز وارد بندر امام خمینی (ره) می‌شوند، نسبت به سال گذشته بین ۴۰ تا ۵۰ درصد کاهش یافته است.
مشکلات حمل و نقل، چالش بازار نهاده را تشدید کرد
از جمله حوزه‌هایی که بدلیل مشکلات حوزه حمل، دچار اختلال شده، صنعت دام و طیور است. به عنوان نمونه، مجید محسنیان، رئیس هیأت مدیره کانون سراسری مرغ تخم گذار ایران اوایل تیرماه با انتقاد از مشکلات ایجاد شده در حمل نهاده‌های دامی گفته بود: حواله‌های تحویل کنجاله سویا و ذرت طبق برنامه و سهمیه بندی از بازارگاه صادر و وجه آن با تمام مشکلات نقدینگی حتی دو هفته قبل از صدور حواله در سامانه مذکور واریز می‌شود اما مشکلات حمل و نقل از بنادر جنوبی به مقصد استان‌ها بسیار جدی است.
به گفته وی، با اینکه مرغداران به ناچار، درخواست غیر قانونی رانندگان کامیون‌ها که تا ۵۰۰ تومان به ازای هر کیلو حمل نهاده مطالبه می‌کنند را می‌پذیرند ولی کمبود کامیون و تریلر و یا عدم تمایل رانندگان به فعالیت در این حوزه به یک معضل تبدیل شده است.
عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران هم مشکل حمل کالاهای اساسی را ناشی از عدم هماهنگی بین دستگاه‌ها عنوان کرده و گفته بود: بخشی از تبعات ناهماهنگی‌ها و به ویژه کندی در فرآیند تأمین کالاهای اساسی به واردکنندگان نهاده‌های دامی تحمیل و موجب می‌شود اقلامی که به بنادر و گمرکات رسیده‌اند به رغم تمامی تلاش مسئولان گمرک و واردکنندگان امکان ترخیص پیدا نکنند.
نهاوندی بار دیگر ۱۱ تیر ماه با بیان اینکه کندی در فرآیند تأمین کامیون، موجب تشدید تأخیر در بارگیری و تخلیه کالاهای اساسی از بنادر شده، گفته بود: موضوع کمبود کامیون برای تخلیه نهاده‌های دامی در حال حاضر از عوامل اصلی تأخیر در بارگیری نهاده‌ها محسوب می‌گردد.
معاون راهداری: دولتی‌ها کرایه کامیون داران را با تأخیر می‌دهند
بابک طالبی، معاون حمل و نقل سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای نیز اوایل خردادماه و همزمان با آغاز مشکل کمبود کامیون در بندر امام خمینی (ره) از حمل ۸۰ میلیون تن کالا در جاده‌های کشور خبر داده و گفته بود از این میزان حمل، صرفاً ۳ میلیون تن آن کالای اساسی بوده که نشان دهنده عدم تمایل کامیون داران به مراجعه به بنادر برای حمل کالاهای اساسی به دلیل تأخیر در پرداخت کرایه حمل از سوی شرکت‌های پشتیبانی امور دام و بازرگانی دولتی است.
وی بار دیگر دهم تیرماه از حل نشدن مشکل تأخیر در پرداخت کرایه حمل کالاهای اساسی به کامیون داران انتقاد کرده و گفته بود: وقتی رانندگان حمل و نقل جاده‌ای ما در گرمای بالای ۵۰ درجه به بندر امام خمینی (ره) می‌روند و ۱۰ تا ۱۴ ساعت در کامیونی که کولر ندارد، معطل می‌شوند حال آنکه کارمندان همان بندر حاضر نیستند ۵ دقیقه در آن گرما زیر آفتاب بمانند، با چه منطقی باید آنها را اجبار کنیم که برای جذب بار به بندر امام (ره) بروند؟
مدیرکل بندری سازمان بنادر: حجم کالاهای اساسی دپو شده در بنادر؛ ۴.۵ میلیون تن
وی درباره آخرین وضعیت کالاهای اساسی در بنادر کشور گفت: تا پایان ۱۲ تیرماه سال جاری میزان کالاهای اساسی در ۱۱ بندر امیرآباد، نوشهر، انزلی، امام خمینی (ره)، شهید رجایی، چابهار، آستارا، فریدونکنار، لنگه، شهید باهنر، خرمشهر، معادل ۴ میلیون و ۵۶۵ هزار و ۱۳۷ تن است.
وی ادامه داد: کالاهای اساسی شامل گندم، ذرت، جو، سویا، برنج، شکر، روغن خام و دانه‌های روغنی می‌شود.
۶۵ درصد کالاهای اساسی در بندر امام
مدیرکل امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی افزود: بیشترین میزان کالاهای اساسی وارداتی در کشور به بندر امام خمینی (ره) با ۳ میلیون و ۳۶۹ هزار تُن اختصاص دارد که معادل ۶۴.۵ درصد کل کالاهای اساسی وارداتی است و ۳۵.۵ درصد مابقی کالاهای اساسی در ۱۰ بندر دیگر کشور دپو شده است؛ بنادر امیرآباد با ۳۷۵ هزار و ۵۱۲ تن، شهید رجایی با ۲۶۸ هزار و ۲۵۹ تن و نوشهر با ۲۰۶ هزار و ۲۵۶ تن در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
کاهش ۱.۵ میلیون تن کالای دپو شده با مصوبه اخیر
وی درباره تأثیر دستور ستاد تنظیم بازار در خصوص صدور مجوز ترخیص ۹۰ درصدی به صاحبان کالا تصریح کرد: یک ماه از روند اجرایی این مصوبه می‌گذرد حدود ۱۵ درصد افزایش خروج کالا داشتیم؛ اما از سوی دیگر ورودی کالاهای اساسی هم افزایش داشته است.
بهزادیان یادآور شد: تا پیش از مصوبه ستاد تنظیم بازار مبنی بر ترخیص ۹۰ درصدی کالا قبل از اظهار گمرکی آن، ۶ میلیون تن کالای اساسی در بنادر دپو شده بود اما علی رغم افزایش حجم ورودی کالاهای اساسی، به دلیل اجرای مصوبه ستاد تنظیم بازار، ۱.۵ میلیون تن از کالاهای اساسی دپو شده در انبارهای بندری کاسته شد و حجم کالاهای دپو شده به ۴.۵ میلیون تن رسید.
این مقام مسئول در سازمان بنادر و دریانوردی تأکید کرد: در حال حاضر یک میلیون تن کالای اساسی در بندر امام خمینی (ره) ترخیص شده و آماده حمل به داخل کشور است.
کرایه حمل، گرما، کرونا و افزایش سفارش حمل کالا؛ ۴ عامل عدم رغبت کامیون داران به حمل کالای اساسی
وی درباره علت عدم رغبت رانندگان به عدم حضور در بندر امام خمینی (ره) گفت: اصلی ترین دلیل آن شرایط گرمای هوای بندر امام و آب و هوای این منطقه است؛ دلیل دوم این است که بنادر هرمزگان و سیستان و بلوچستان با وضعیت قرمز کرونایی مواجهند و رانندگان به این دو بندر نمی‌روند؛ دلیل سوم هم این است که فصل برداشت محصولات در داخل استان هاست و رانندگان حاضر به خروج از استان‌های محل اقامت خود نیستند. نرخ کرایه، علت چهارم عدم تمایل رانندگان است.
پشتیبانی امور دام و GTC قول دادند کرایه حمل را به سرعت پرداخت کنند
بهزادیان بیان کرد: مجموعه این عوامل دست به دست هم می‌دهد تا رانندگان به بندر امام خمینی (ره) نیایند؛ ضمن اینکه رانندگان به کرایه حمل کالاهای شرکت پشتیبانی امور دام و GTC (شرکت بازرگانی دولتی) هم اعتراض داشتند که این دو شرکت اعلام کرده اند این مشکل مرتفع شده و قرار است کرایه حمل کالاهای مربوط به این دو شرکت در اسرع وقت به رانندگان پرداخت شود تا رانندگان به حمل کالاهای اساسی تمایل پیدا کنند.
تعداد کامیون‌های ورودی به بندر امام نصف شد
وی خاطرنشان کرد: سال گذشته به طور متوسط روزانه ۲۶۰۰ دستگاه کامیون جذب بندر امام خمینی (ره) می‌شد اما امسال به طور متوسط روزانه ۱۳۰۰ کامیون وارد بندر امام می‌شود در هر حال ۲ میلیون تن کالا اظهار گمرکی و یک میلیون تن آن ترخیص شده و آماده حمل است اما کامیون برای حمل آن نیست.
کنجاله‌های سویا در حال فاسد شدند
مدیرکل امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی درباره احتمال فاسد شدن کالاهای اساسی دپو شده در انبارهای بنادر گفت: متوسط ماندگاری کالای اساسی در بنادر، ۶۵ روز است؛ اما شرایط آب و هوایی یا نوع کالا در فاسد شدن آن مؤثر است؛ مثلاً کنجاله سویا به شکلی است که اگر در شرایط نگهداری مناسب نباشد، با درجه حرارت بالا بندری، دچار خودسوزی می‌شود و از بین می‌رود.
وی ادامه داد: با توجه به محدودیت ظرفیت انبارهای بندری، مجبوریم بخشی از کالاها را در محوطه بنادر نگهداری کنیم؛ ما حدود ۶ میلیون تن ظرفیت نگهداری کالای اساسی در بنادر داریم.
صف طولانی کشتی‌های حامل کالای اساسی در لنگرگاه بندر امام
به گفته بهزادیان، در حال حاضر ۳ میلیون و ۱۸۰ هزار تن کالا در بندر امام موجود است؛ یک میلیون و ۶۴۰ هزار تن هم در کشتی‌های متوقف در لنگرگاه این بندر داریم که هر گاه مشکلات اسنادی این کشتی‌ها برطرف شود، پهلوگیری کرده و اقدام به تخلیه کالا می‌کنند؛ ۱۳۳ هزار تن دیگر هم در داخل کشتی‌هایی است که در کنار اسکله در حال تخلیه بار هستند؛ مجموع آنها ۴ میلیون و ۷۲۰ هزار تن است اما ظرفیت بندر امام ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تن است؛ بنابراین بندر امام (ره) ظرفیت پذیرش این حجم از کالا را ندارد؛ باید هر چه سریع‌تر کالاهایی که ترخیص شده اند، بارگیری و از بندر به سایر مقاصد حمل شوند تا بتوانیم کشتی‌های جدید را پذیرش کنیم.
