غلامرضا منتظری، نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس افزایش ۵۰ درصدی بودجه صدا و سیما را منطقی می‌داند و معتقد است که همه این بودجه را دولت نمی‌دهد و بخشی از آن از طریق تبلیغات تامین می‌شود.
حدود دو ماه پیش بود که مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران(ایسپا) آماری منتشر کرد که نشان می‌داد در دو سال و نیم گذشته، تعداد کسانی که اخبار روز جامعه را از صدا و سیما پیگیری می‌کنند، از ۵۷.۷ درصد به ۴۲.۱ درصد رسیده است که کاهش ۱۵ درصدی را نشان می‌داد. به عبارت دیگر، در حال حاضر، تنها کمی بیش از ۴۰ درصد از مردم برای دریافت خبرها، به رادیو و تلویزیون داخلی مراجعه می‌کنند. البته در زمینه سریال‌های تلویزیونی و برنامه‌های سرگرمی نیز تلویزیون، کاهش مخاطب داشته است.
در مقابل کاهش مخاطب، بودجه صدا و سیما همیشه در حال افزایش بوده است؛ در بودجه سال ۱۴۰۰، سهم سازمان صداوسیما ، معادل ۲۶۱۹ میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود که این میزان، در نهایت به رقمی برابر با ۳ هزار و ۳۸۴ میلیارد تومان رسید.
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، میزان بودجه تخصیص یافته به سازمان صداوسیما، ۵ هزار و ۲۸۹ میلیارد و ۲۳۷ میلیون تومان در نظر گرفته شده است که این رقم حوزه‌های تولید و پخش خبر، مستندات خبری و گزارش، تولید و پخش سیما، تولید و پخش صدا و حمایت از تولید محتوا در فضای مجازی را شامل می‌شود.
همچنین بیشترین رقم اختصاص یافته از این بودجه سه هزار و ۸۷۲ میلیارد تومان است که به تولیدات تلویزیونی اختصاص پیدا می‌کند.
بررسی اعداد نشان می‌دهد که میزان بودجه سازمان صداوسیما در سال ۱۴۰۱ نسبت به سالِ قبل، بیش از ۵۰ درصد رشد داشته است. البته بودجه ۱۴۰۰ هم در مقایسه با سال ۱۳۹۹ با ۵۰ درصد افزایش همراه بود.
صدا و سیما بخشی از بودجه را با تبلیغات تامین می‌کند
سوال اصلی این‌جاست که چرا سازمان صداوسیما باید بیش از ۵۰ درصد افزایش بودجه داشته باشد؟ غلامرضا منتظری، نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس، درباره این موضوع می‌گوید: «لایحه بودجه پیشنهاد شده است و ما روی آن کار می‌کنیم اما این‌گونه که در فضای مجازی مطرح می‌شود، نیست. دولت برای صدا و سیما افزایش بودجه در نظر گرفته اما تامین بخشی از این پول را برعهده خود سازمان گذاشته و این موضوع کار را برای صدا و سیما سخت‌تر خواهد کرد. در واقع دولت یک بخشی از هزینه‌ها را تامین می‌کند و بخش دیگر را برعهده خود سازمان می‌گذارد. قرار است ما این موضوع را بررسی کنیم و در فرصت‌های بعدی به وضعیت آن رسیدگی کنیم.»
یا تعرفه تبلیغات زیاد می‌شود یا زمان آن‌ها
نکته‌ای که درباره کسب درآمد از طریق تبلیغات وجود دارد این است که اگر تلویزیون بخواهد دقایق بیشتری را به پخش تبلیغات اختصاص دهد، بخش دیگری از مخاطبان خود را از دست خواهد داد، چون در حال حاضر هم زمان زیادی به این موضوع اختصاص پیدا کرده است. با در نظر گرفتن این موضوع آیا قرار است شاهد افزایش تبلیغات در صداوسیما باشیم؟
منتظری در پاسخ به این سوال می‌گوید: «قرار است تامین بودجه صدا وسیما از طریق تبلیغات بازرگانی انجام شود و طبیعی است که این سازمان برای تامین درآمد خود، تبلیغات را افزایش دهد.»
البته اگر صداوسیما، مخصوصا تلویزوین قصد نداشته باشد که در تعداد آگهی‌های بازرگانی تغییری اعمال کند و بخواهد تعرفه مالی تبلیغات را افزایش دهد، ممکن است سازمان‌ها و یا تولیدکنندگان کم‌تری سراغ آن بروند، به طور مثال میانگین هزینه هر ثانیه تبلیغ در سال ۱۴۰۰ در شبکه یک حدود ۲۵ میلیون تومان، در شبکه دو ۲۷ میلیون تومان، در شبکه سه ۳۳ میلیون تومان و در شبکه پنج ۹ میلیون تومان بوده است. این تعرفه در دیگر شبکه‌ها بر اساس میزان مخاطب متغیر است به طور مثال میانگین هزینه تبلیغ برای هرثانیه در شبکه ایران کالا ۵۵ هزار و ۸۲۵ تومان، اما در شبکه نسیم ۲۴ میلیون تومان است.
پس صدا و سیما اگر با تعداد پخش تبلیغات کاری نداشته باشد، احتمالا برای تامین بودجه خود مجبور است هزینه تبلیغات را دوبرابر کند چون با افزایش بودجه دوبرابری مواجه است و بخشی از آن را خودش باید تامین کند و اگر نتواند این کار را انجام دهد یعنی قرار است دوباره شاهد پخش آثار کم کیفیت و ضعیف از تلویزیون و رادیو باشیم.
حالا اگر صدا و سیما نتواند به اندازه کافی تبلیغات داشته باشد و بودجه خود را تامین کند وضعیت تولید آثار چه می‌شود؟ نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس در این‌باره می‌گوید: «در حال حاضر لایحه بودجه در اختیار مجلس قرار گرفته است و هر کمیسیونی به طور تخصصی پیامدهای مثبت و منفی بودجه را تحلیل می‌کند. برای ما روشن است که اگر صداوسیما بخواهد بخش اعظمی از درآمد خود را با تبلیغات به دست آورد، طبیعتا بازهم تمام مشکلات حل نمی‌شود. نکته دیگر اینکه قرار نیست این رقم ۱۰۰ درصد تصویب شود و در لایجه‌های پیشنهادی پای اصلاح بودجه هم به میان می‌آید.»
او درباره برنامه رییس سازمان صداوسیما برای افزایش و بهبود کیفیت محتواهای تولید شده می‌گوید: «طبیعتا هرچه بودجه افزایش پیدا کند، به همان نسبت هم انتظارات ما افزایش پیدا می‌کند. حدود دو هفته قبل آقای پیمان جبلی، رییس سازمان صداوسیما به کمیسیون فرهنگی آمدند و خطوط کلی برنامه‌های آینده خود را برای کمیسیون توضیح دادند و ما هم این موارد را به عنوان ملاک‌ها و معیارهای نظارتیمان یادداشت کردیم تا به یک برنامه مدون جهت ارزیابی در حوزه نظارت دست پیدا کنیم. نکته دیگر اینکه برنامه‌های آقای چبلی نشان می‌داد که ایشان با رویکرد تحول‌گرایانه این مسئولیت را پذیرفته‌اند.»
۵۰ درصد افزایش بودجه، صداوسیما را احیا می‌کند؟
پرسش اصلی این است که حتی با افزایش بودجه بیش از ۵۰ درصدی، آیا صداوسیما می‌تواند مخاطبان از دست رفته خود را باز گرداند؟ می‌تواند آثار سرگرم کننده و جذابی را تولید کند؟ می‌تواند با شبکه نمایش خانگی که محدودیت‌های کم‌تر و سرمایه بیشتری دارند رقابت کند یا نه؟
منتظری درباره بهبود وضعیت صداوسیما در آینده می‌گوید: « اگر بنا باشد که صداوسیما در تولید و ارائه محتوای به روز نقش‌آفرینی کند و کیفیت آثار خود را افزایش دهد باید بودجه‌ای معقول و منطقی داشته باشد. اگر این موضوع در نظر گرفته نشود، این سازمان نمی‌تواند برنامه‌ها و سریال‌های فاخر بسازد. در حال حاضر تلویزیون مبتلا به پخش سریال تکراری شده است. سازمان جایگاه خود را دوست دارد و تلاش می‌کند که آن را حفظ کند اما دلیلی اینکه نتوانسته این کار را انجام دهد این است که منابع، پاسخگوی نیازهای آن نیست و این مشکل در شبکه‌های برون مرزی بیشتر به چشم می‌آید.»
