سیر تا پیاز حذف جنجالی «لامینور» / چرا انتشار ویدئوی اعتراضی داریوش مهرجویی مورد توجه قرار گرفت؟

پیشنهاد 7 فیلم به سازمان سینمایی

در حالی که 2 اسفند ماه شورای صنفی نمایش متشکل از نمایندگان اصناف سینمایی دخیل در اکران، حکم به نمایش «لامینور» ساخته داریوش مهرجویی در کنار شش فیلم دیگر در اکران نوروزی 1401 داد، اما طی روزهای بعد، خبر مخالفت سازمان سینمایی با بعضی فیلم‌های این فهرست در محافل سینمایی پیچید. بلافاصله شورای صنفی نمایش اعلام کرد نظر این شورا که معمولا  اکران فیلم ها در طول سال را مشخص می‌کند، درباره اکران نوروز قطعی نیست و فقط پیشنهاد صنوف به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و نظر نهایی را مسئولان دولتی سینما خواهند داد.

ماجرای پروانه نمایش

14 اسفند ماه بود که با اعلام رسمی محمدرضا فرجی مدیرکل دفتر نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی، «لامینور» رسما از اکران نوروز حذف شد. او همچنین اعلام کرد که پروانه نمایش این فیلم که برای دو سال صادر شده بود، به علت انقضای زمان آن بلا اثر شده و مجدد باید برای دریافت مجوز نمایش بازبینی شود. البته او گفت که این بازبینی هم انجام شده و به زودی پروانه فیلم صادر می‌شود، اما در اکران نوروزی جایی ندارد. این مسئول وزارت فرهنگ البته علت تغییر نظر پیشنهادی اصناف سینمایی را اعلام نکرد. یک روز بعد، رضا درمیشیان تهیه‌کننده «لامینور» با انتشار متنی، این اظهارنظر را تکذیب کرد و نوشت: «بر خلاف‌ اظهارات نادرست در خصوص عدم درخواست تمدید پروانه نمایش  «لامینور»، این‌ درخواست از سه ماه پیش به سازمان سینمایی ارائه شده و هیچ گونه تاخیری صورت نگرفته و با توجه به سه بار بازبینی مجدد فیلم در یک هفته اخیر و بازبینی فیلم توسط جناب وزیر و ریاست سازمان سینمایی در انتظار تمدید پروانه نمایش هستیم.» روز یک شنبه و چند ساعت پس از اظهارنظر تهیه‌کننده فیلم، شورای صنفی نمایش در جلسه‌ای با حضور مسئولان سازمان سینمایی، از جایگزینی رسمی دو فیلم به جای «لامینور» و «علف‌زار» خبر داد و اعلام کرد فیلم داریوش مهرجویی، می‌تواند در اکران عید فطر نمایش داده شود. اتفاقی که البته باز هم علت آن اعلام نشد.

اعتراض شدید مهرجویی

یک شنبه‌شب داریوش مهرجویی کارگردان «لامینور»، با انتشار ویدئویی 2 دقیقه‌ای، اعتراض شدید خود را به اکران نشدن فیلمش در نوروز 1401 اعلام کرد. این فیلم ساز 80 ساله در حالی که به نظر می‌رسد از عصبانیت صدایش می‌لرزد، در این ویدئو گفت: «من معترضم. این پروانه نمایش فیلم اخیر من است، شیر یا گوشت نیست که بگویید تاریخش گذشته است. شما به من پروانه نمایش دادید؛ چرا زیر قول خودتان می‌زنید؟ مرد نیستید. مردانه رفتار کنید.» او همچنین از تحصن در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اعتراض به نمایش داده نشدن فیلمش خبر داد و با خشم گفت: «دیگر نمی‌توانم تحمل کنم. وزارت ارشاد و وزیر محترم! به حرف من گوش بده. من دیگر نمی‌توانم و می‌خواهم بجنگم. من را بُکشید، ولی من حقم را می‌گیرم. من می‌آیم و به همراه دستیارانم در وزارت ارشاد تحصن می‌کنم.»  انتشار این ویدئوی کوتاه، موجی از واکنش‌ها را در فضای مجازی برانگیخت و بسیاری از کاربران از رفتاری که با این کارگردان صاحب‌نام سینمای ایران شده است، انتقاد کردند. در عین حال تا زمان تنظیم این گزارش، مسئولان مربوط  واکنش صریحی به انتشار این ویدئو نشان ندادند.

گمانه‌های توقیف

همه این وقایع در حالی اتفاق افتاده که گمانه‌زنی‌ها درباره توقیف «لامینور»، با وجود تکذیب‌های مسئولان سازمان سینمایی همچنان وجود دارد. در روزهای اخیر، بسیاری با یادآوری سرنوشت فیلم «سنتوری» که مهرجویی نیز در ویدئوی خود به آن اشاره کرد، از سرگذشت این فیلم نوشتند و اشاره کردند که آن فیلم نیز هیچ‌گاه از سوی سازمان سینمایی به صورت رسمی توقیف نشد، بلکه در ابتدا نمایش آن به تعویق افتاد و مدتی بعد، پس از آن که نسخه غیرقانونی آن منتشر شد، دیگر به طور کلی از دست رفت.

روایتی از دلایل حذف موقت «لامینور»

دیروز برای پیگیری این اتفاق، با برخی از مسئولان سازمان سینمایی تماس گرفتیم. یکی از مسئولان این سازمان که نخواست نامش منتشر شود، درباره دلایل تغییر نظر پیشنهادی شورای صنفی نمایش و حذف «لامینور» توضیحاتی داد و گفت: «مأموریت تعیین فیلم‌های اکران سینما در طول سال، متوجه شورای صنفی نمایش است، اما جدول نوروز به دلیل حساسیت‌ها و ملاحظاتی که خود خانواده سینما دارند، توسط سازمان سینمایی تعیین می‌شود. در کمیته‌ای که برای این منظور تشکیل شد، مدیرعامل خانه سینما، دبیر شورای صنفی نمایش، نماینده رئیس سازمان سینمایی و معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی حضور دارند که انتخاب فیلم‌های نوروز را انجام می‌دهند.» او ادامه داد: «اشتباهی که امسال صورت گرفت، این بود که شورای صنفی نمایش فیلم‌های پیشنهادی‌اش را پیش از اعلام نظر سازمان سینمایی، به عنوان جدول فیلم‌های اکران نوروزی معرفی کرد. در حالی که این جلسه شورای صنفی، بدون حضور نماینده سازمان سینمایی تشکیل و آن فهرست معرفی شد. رسانه‌ها هم به اشتباه فکر کردند فهرست این هفت فیلم قطعی است. البته دو روز بعد سخنگوی شورای صنفی از پیشنهادی بودن این فهرست و انتخاب فیلم‌های قطعی توسط سازمان سینمایی خبر داد.»

5 دلیل حذف  فیلم مهرجویی

این منبع آگاه پنج دلیل حذف «لامینور» از اکران نوروزی را این‌گونه تشریح کرد: «به جز فیلم «علف‌زار» که هنوز پروانه نمایش قطعی نگرفته، فیلم «لامینور» به چند دلیل در اکران نوروزی حضور ندارد. مهم ترین دلیل آن، نبود تنوع ژانر در فهرست هفت فیلم پیشنهادی شورای صنفی بود که باعث شد سازمان سینمایی، آن فهرست را تغییر بدهد و حداقل یک فیلم کودک به آن اضافه کند.» او افزود: «همچنین این فیلم در دی 98 پروانه نمایش گرفته و پروانه نمایش آن بعد از دو سال زمان معمول پروانه‌های نمایش، در اول دی ماه 1400 منقضی شده است. از آن تاریخ تهیه‌کننده فیلم هیچ اقدامی برای تمدید پروانه نمایش این فیلم نکرده و درخواست خود برای این کار را 9 اسفند ماه ارائه داده و تأیید ثبت این درخواست در سامانه سازمان سینمایی، روز 16 اسفند انجام شده است.» این مسئول سازمان سینمایی، همچنین ادعای درمیشیان تهیه‌کننده فیلم را مبنی بر درخواست سه ماه قبل برای تمدید پروانه نمایش این فیلم، تکذیب کرد. او ادامه داد: «نکته دیگر این که شرکت فیلمیران پخش‌کننده فیلم «لامینور» دارای دو فیلم در برنامه اکران نوروز 1401 بود، چراکه پخش فیلم «روز صفر» نیز بر عهده همین شرکت است، در حالی که هر شرکت پخش، می‌تواند یک فیلم را در این بازه زمانی اکران کند. به علاوه این که نسخه دارای پروانه نمایش «لامینور» 111 دقیقه بوده، اما نسخه‌ای که دوباره برای تمدید پروانه نمایش ارائه شده، 100 دقیقه است و طبق قانون، باید شورای پروانه نمایش فیلم را مجدد بازبینی کند. با این حال رئیس سازمان سینمایی به دلیل احترام به شخصیت آقای مهرجویی، فیلم را از این تشریفات اداری مستثنا کرد تا زودتر پروانه‌اش صادر شود.» این منبع آگاه گفت: «نکته آخر این که اکران نوروزی امسال به ماه مبارک رمضان وصل است. با توجه به فضای معنوی این ماه و این که فیلم «لامینور» موسیقی‌محور است، تناسبی با نمایش در این ماه ندارد و ممکن است طیف‌ها و خانواده‌های مذهبی را آزرده‌خاطر کند. با توجه به جمیع این دلایل، معقول‌ترین جمع‌بندی اکران این فیلم در عید فطر 1401 بود، نه نوروز.»