پایین‌آوردن سن بازنشستگی و ایجاد اشتغال دولتی دردی از دردهای بیکاران کم می‌کند؟

یکی از ابرچالش‌های اقتصاد محتضر ایران، بیکاری‌ است؛ ابرچالشی که حل آن بدون اصلاح ساختار اقتصادی تقریبا ممکن نیست. نزدیک به دودهه است که گرفتار بحران اشتغال شده‌ایم. بررسی آمارها نشان می‌دهد که در دهه80 شمسی اشتغال چندانی ایجاد نشد و اقتصاد ایران در دهه90 نیز با دو تحریم خانمانسوز روبه‌رو شد و فرصت ایجاد اشتغال را – البته اگر همتی برای آن بود- گرفت. هرچند آمار رسمی اشتغال از بهبود وضعیت نسبت به دهه80 حکایت دارد (تا قبل از ورود کرونا) اما بحران بیکاری آن‌قدر بزرگ است که این بهبودها کافی به‌نظر نمی‌رسد.

به گزارش روزنامه همشهری، امروزه در بسیاری از خانوارهای ایرانی دست‌کم یک جوان بیکار وجود دارد که مأیوس از پیداکردن شغلی مناسب برای خودش است. نرخ بیکاری سال99 هم با اندکی کاهش 9.6درصد اعلام شده که خود می‌تواند زنگ خطری برای مسئولان باشد چراکه این کاهش نه ناشی از افزایش شغل که ناشی از خروج جمعیت فعال اقتصادی از بازار کار بوده است. مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران در گزارشی که به‌تازگی منتشر کرده تأکید کرده است که راه‌حل کارشناسی‌شده مبارزه با زوال مشاغل، تعیین دستمزد منطقه‌ای، تعریف مشاغل عمومی و اصلاح نظام بیکاری است و نباید برای کاهش نرخ بیکاری به ایجاد اشتغال دولتی، پایین‌آوردن سن بازنشستگی یا بالابردن بی‌رویه دستمزدها بدون توجه به شرایط بنگاه‌های اقتصادی روی آورد.

متخصصان بیکارترند!

براساس آخرین آمار منتشرشده از وزرات علوم، سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران ۴۰.۲درصد است
احمد خرم، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان، گفته است ۶۰درصد مهندسان یا بیکارند یا در اسنپ کار می‌کنند.

براساس آمارهای مرکز آمار ایران، تعداد بیکاران کشور در سال90، 2.8میلیون نفر بوده است.

در سال97 تعداد بیکاران کشور به 3.2میلیون نفر رسیده است.

تا پایان سال 99، 2.5میلیون نفر بیکار براساس آمار رسمی در بازار کار کشور وجود دارد.

تعداد بیکاران دارای مدرک دانشگاهی (فارغ‌التحصیل) از حدود 902هزار نفر در سال90 به یک‌میلیون و 254هزار نفر تا سال97 رسیده است.

همچنین تعداد بیکاران دارای مدرک دانشگاهی، به یک‌میلیون و 205هزار نفر تا پایان سال98 و به 961هزار نفر تا پایان زمستان سال99 رسیده است.

درحالی‌که طی سال90 بیکاران دارای مدرک دانشگاهی سهم 31.3درصد از کل بیکاران کشور را داشتند، این میزان تا سال97 به 37.1درصد، تا سال98 به 41.6درصد و تا پایان زمستان99 نیز به 38.8درصد رسیده است.

براساس اعلام مرکز آمار، جمعیت فعال تحصیل‌کرده دانشگاهی (مجموع شاغلان و بیکاران تحصیل‌کرده دانشگاهی) در سال۱۳۹۹ نسبت به سال۱۳۹۸ بالغ بر ۴۲۱هزار نفر کاهش یافته است.

گلستان، گیلان و مازندران بالاترین نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی/ استان‌های درگیر با بیکاری کدامند؟

بالاترین نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی مربوط به استان‌های شمالی، شامل گیلان، مازندران و گلستان است. در این 3استان میانگین نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی حدود 66درصد است.

در رتبه دوم، استان‌های یزد، اصفهان و چهارمحال‌وبختیاری قرار دارند که نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی این استان‌ها بیش از 56درصد است.
در رتبه سوم، استان‌های اردبیل، آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی و زنجان قرار دارند که نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی استان‌های مذکور نیز حدود 8/51درصد بوده است.

کمترین نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نیز مربوط به 2استان البرز و تهران می‌شود که نرخ بیکاری آنها در سال گذشته حدود 39درصد بوده است. پس از این دو استان، خراسان‌شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سمنان، کمترین نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را دارند که این میزان در سال گذشته حدود 40درصد بوده است.

معرفی رشته‌های پول‌نساز

براساس نتایج یک تحقیق میدانی، فارغ‌التحصیلان گروه «معماری و ساختمان» با سهم حدود ٢٦،١‌درصدی بیشترین و گروه خدمات امنیتی با سهم ٤.٤‌درصدی کمترین سهم را از بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به‌خود اختصاص داده‌اند.

گروه هنر با سهم ٢٤.٥‌درصدی، علوم‌زیستی و رشته‌های مرتبط با سهم ٢٤.١‌درصدی رتبه دوم و سوم را در این رده‌بندی را به‌خود اختصاص داده‌اند.
اما براساس نتایج طرح پایش وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور و طبق داد‌های جمع‌آوری‌شده توسط وزارت علوم، در مقطع لیسانس رشته‌های تاریخ، علوم جغرافیا و هوافضا، به‌ترتیب با 67.3درصد، 65.4درصد و 62.7درصد، بالاترین نرخ بیکاری را بین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی داشته‌اند. در این مقطع، فارغ‌التحصیلان رشته‌های بهداشت و درمان، مهندسی کامپیوتر و مهندسی برق به‌ترتیب با 22.1درصد، 39.2درصد و 42.2درصد، کمترین نرخ بیکاری را داشته‌اند.

در مقطع فوق‌لیسانس، فارغ‌التحصیلان رشته‌های تاریخ، علوم جغرافیا و اقتصاد به‌ترتیب با 57.8درصد، 57.5درصد و 56.9درصد، به‌ترتیب بالاترین نرخ بیکاری را بین کل فارغ‌التحصیلان دارای مدرک فوق‌لیسانس داشته‌اند. در این مقطع نیز فارغ‌التحصیلان فوق‌لیسانس رشته‌های بهداشت و درمان، مهندسی مکانیک و حسابداری به‌ترتیب با 12.1درصد، 23.4درصد و 24.4درصد، کمترین نرخ بیکاری را داشته‌اند.

در مقطع دکتری، فارغ‌التحصیلان هوافضا با 59.5درصد، آموزش زبان‌انگلیسی با 40درصد و فارغ‌التحصیلان تاریخ با 38.9درصد، بالاترین نرخ بیکاری را در این مقطع داشته‌اند. در این مقطع، فارغ‌التحصیلان رشته‌های بهداشت و درمان، مهندسی عمران و مهندسی کامپیوتر به‌ترتیب با 4.1درصد، 5.5درصد و 11.1درصد، کمترین نرخ بیکاری را بین رشته‌های مختلف دارا هستند.

بیشترین بیکاری برای کدام دانشکاه‌هاست؟

طبق پایش انجام‌شده توسط وزارت علوم، در سال۱۳۹۹ بالاترین نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان با مدرک لیسانس را دانشگاه الزهرا با ۵۲.۵ درصد داشته است.

پس از این دانشگاه، فارغ‌التحصیلان لیسانس دانشگاه خوارزمی تهران با 48.9درصد و فارغ‌التحصیلان لیسانس دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیر با 48.6درصد در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. بین دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور، فارغ‌التحصیلان لیسانس دانشگاه صنعتی قم با 17.6درصد، صنعتی شیراز با 18.2درصد و استان کردستان با 23.5درصد، کمترین نرخ بیکاری را داشته‌اند.

در مقطع فوق‌لیسانس، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های یاسوج، هرمزگان و الزهرا به‌ترتیب با 42.7درصد، 40.5درصد و 41.1درصد، بالاترین نرخ بیکاری را بین دانشگاه‌های کشور داشته‌اند. فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های گلستان، علم‌وصنعت و کشاورزی و مناطبع طبیعی خوزستان نیز به‌ترتیب با 14.3درصد، 22درصد و 22.9درصد، کمترین نرخ بیکاری را بین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی دارند.

در مقطع دکتری نیز فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، ولیعصر(عج) رفسنجان و یاسوج به‌ترتیب با 25.3درصد، 22.3درصد و 21.8درصد بالاترین نرخ بیکاری را بین فارغ‌التحصیلان دوره دکتری کشور دارند. همچنین فارغ‌التحصیلان دکتری دانشگاه‌های الزهرا، قم و صنعتی سهند به‌ترتیب با 1.5درصد، 2.7درصد و 3.7درصد، کمترین نرخ بیکاری را بین فارغ‌التحصیلان دوره دکتری کشور داشته‌اند.

و زخم آخر، زخم کرونا

با شیوع کرونا براساس یک روایت یک‌میلیون و 500هزار و براساس روایت دیگر 2میلیون شغل از بین رفته ‌است.

با شیوع ویروس چینی در ایران و ازبین‌‌رفتن مشاغل در ایران، زنان آسیب بیشتری دیده‌اند تا آنجا که آنها در سال گذشته، ۱.۶ برابر مردان از بازار کار خارج شده‌اند.

حدود ۷۰درصد از شاغلانی که به‌دلیل کرونا شغل خود را از دست داده‌اند، زنان هستند.

کرونا نرخ رسمی بیکاری زنان را در یک‌سال، ۱.۴درصد افزایش داده است.

همچنین کرونا منجر به ثبت درخواست 730هزار نفر برای دریافت مقرری بیمه بیکاری شده است.