این روزها نظرات افراد در فضای اینترنت در مورد موضوعات مختلف بسیار تهاجمی است و آنها بیشتر از اینکه نظر خود را به‌درستی مطرح کنند، از جملات و واژگان آزاردهنده استفاده می‌کنند. اما واقعا چرا افراد در فضای اینترنت و مجازی تا این اندازه بدجنس می‌شوند؟
«مارکمن»، یکی از اساتید روانشناسی دانشگاه تگزاس در آستین می‌گوید، «افراد بسیاری در موضوعات مختلف مطرح‌شده در فضای اینترنتی نظر می‌دهند و متاسفانه بیشتر آنها آزاردهنده و پر از خشم و نفرت است. در واقع هدف اصلاح مسائل نیست و بدون اینکه چیزی حل شود، فقط فحاشی می‌شود. این مساله اصلا درست نیست و سلامت روح و روان افراد جامعه را به خطر می‌اندازد.»
این سوال همیشه مطرح است که اگر رفتارهای تهاجمی تا این اندازه ناخوشایند است، پس چرا بیشتر مردم این نوع برخورد را از خود بروز می‌دهند؟
مارکمن می‌گوید، عوامل بسیار زیادی دست به دست هم می‌دهند تا اینگونه در صفحات مربوط به نظرات مردم در اینترنت اینگونه شاهد بی‌ادبی و پرخاشگری باشیم. اول از همه، نظردهندگان تقریبا ناشناس هستند و برای بی‌ادبی و بدرفتاری‌های خود مجبور به پاسخگویی نیستند.
دوم اینکه، اهداف فحاشی‌هایشان از آنها دور هستند و در برابر چشم‌هایشان قرار ندارند. معمولا مردم راحت‌تر می‌توانند مخاطبی را که از آنها دور است به باد انتقاد بگیرند و در مورد آنها ناعادلانه قضاوت کنند. این کار وقتی شنونده حاضر است و در مقابل او نشسته‌اند به این سادگی نیست. مثلا، در یک بررسی مشخص شد شرکت‌کنندگان در مورد شرکت‌کننده‌ای که نزدیک‌شان هست کمتر احتمال دارد نظری منفی ارائه دهند تا کسی که از آنها دورتر ایستاده است.
و سوم اینکه، افراد موقع نوشتن به‌مراتب راحت‌تر از زمان گفتگوی رودررو می‌توانند احساسات منفی خود را بروز دهند و از آنجایی‌که بخش گفتمان در فضای مجازی گفتاری نیست و در لحظه رخ نمی‌دهد، نظردهندگان می‌توانند تک‌گویی‌هایی طولانی داشته باشند و دیدگاه‌های افراطی خود را بنویسند. وقتی با فرد یا افرادی رودررو در حال گفتگو باشید نمی‌توانید تک‌گویی کنید و حتی اگر فردی پرحرف، پرخاشگر یا عصبانی باشید، مجبور هستید به صحبت‌های طرف مقابل‌تان هم گوش کنید و بنابراین باید آرام و صبور بمانید تا حرف‌های دیگران را هم بشنوید.
و در نهایت بنابه‌گفته ادوارد واسرمن استاد اخلاق روزنامه‌نگاری در دانشگاه واشنگتن، «متاسفانه برخی از رسانه‌ها، مانند برنامه جری اسپرینگر، که برای کسب درآمد بالا برنامه‌های جنجالی تولید کردند، بد صحبت کردن با یکدیگر را به جامعه آموزش دادند. برنامه جری اسپرینگر، به خاطر درگیری‌های سر صحنه، پرت کردن صندلی‌ها و موضوعات جنجالی و مهمان‌های عجیب و غریب بسیار معروف شده بود.
از طرفی برخی از افراد با ارائه نظرات مختلف، هر چند نادرست، ممکن است احساس موفقیت کنند.
برخی از روانشناسان هم ریشه بدرفتاری‌ها یا بدجنسی‌های فضای مجازی را در اعماق روان انسان جستجو می‌کنند. بیشتر ارتباطات غیرکلامی، متشکل از زبان بدن، تماس چشمی، لحن صدا و گفتار و الگوهای زبانی است. در فضای مجازی، ذهن‌مان بدون این علایم غیرکلامی که به ما در پردازش و طبقه‌بندی اطلاعات کمک می‌کند، در مرتب کردن اطلاعات دریافتی نامطمئن است. سپس به‌لطف ویژگی جنگ یا گریز که از دوران ماقبل تاریخ برایمان باقی مانده است و عدم اطمینان در برابر قصد و نیت دیگران معمولا واکنش منفی از خود بروز می‌دهیم.
در ضمن وقتی به‌طور مکرر فقط «بهترین خود را» با دیگران به اشتراک می‌گذاریم و از مزایای تعداد زیاد «لایک‌هایی» که می‌گیریم عزت نفس‌مان به‌طور کاذب و نامتناسبی بالا می‌رود و در نتیجه تاثیر منفی روی خودکنترلی ما می‌گذارد. در این صورت تصور می‌کنیم می‌توانیم هر طور که دوست داریم با دیگران رفتار کنیم و گاه تا حد بدجنسی پیش می‌رویم.
همچنین کارشناسان معتقدند که مردم گاهی‌اوقات موقع نوشتن نظرات خود در صفحات اینترنتی فراموش می‌کنند در واقع دارند با صدای بلند صحبت می‌کنند و باید مراقب حرف‌هایشان باشند.
عواقب مخرب رفتار بد در فضای اینترنت
متاسفانه بدرفتاری و بدجنسی فضای مجازی به زندگی واقعی هم سرایت می‌کند و در نتیجه رفتارهای مردم در محیط کار، فضای خانواده و در کنار دوستان تهاجمی و پرخاشگرانه خواهد شد. اگرچه نامهربانی در فضای آنلاین می‌تواند عزت نفس افراد را بالا ببرد، آن کوتاه‌مدت است. برای اینکه مردم بتوانند از مزایای ماندگار عزت نفس بهره‌مند شوند باید ارتباط معناداری با دیگران داشته باشند.
درضمن داشتن نگرش منفی به دنیا و اطرافیان خود از طول عمر فرد می‌کاهد. در یک بررسی روی راهبه‌ها مشخص شد، آن راهبه‌هایی که شاد بودند و دید مثبتی نسبت به محیط زندگی خود و به‌طور کلی دنیا داشتند، ۹ سال بیشتر از راهبه‌های دیگر زندگی کردند.
ذهن انسان منفی‌گراست و موضوعات منفی را بهتر به خاطر می‌سپارد. زیرا در عصر حجر برای انسان مهم بود خطرات را به یاد داشته باشد تا در صورت برخورد با آنها به‌موقع از خود دفاع کند. بنابراین برای اینکه از منفی‌گرایی دور باشید باید ذهن خود را آموزش دهید. افراد اگر در زندگی واقعی مثبت‌اندیشی را بیاموزند، در فضای مجازی هم مهربان‌تر رفتار می‌کنند.
با درک اینکه در زندگی روزمره اتفاق‌های خوب هم می‌افتد، به شما کمک می‌کند که ذهن‌تان را از منفی‌گرایی دور کنید. هر چه بیشتر مثبت‌اندیش باشید سمت چپ قشر پیشانی مغزتان فعال‌تر می‌شود و هر وقت افکار منفی به سراغ‌تان آمد این بخش از مغز دست به‌کار شده و به شما کمک می‌کند.
در برابر رفتار بد در فضای مجازی چه باید کرد؟
فضای اینترنت و مجازی معمولا افرادی را به خود جذب می‌کند که در دنیای واقعی جرات ظاهر شدن در جمع را ندارند. به‌ویژه وقتی سوژه‌های داغ مطرح می‌شود. برخی از نشریات اینترنتی و وب‌سایت‌های تولید محتوا برای اینکه جلوی پرخاشگری و بی‌ادبی‌های افراد را بگیرند، هنگام نظر دادن از آنها می‌خواهند که ابتدا با پست الکترونیکی معتبر ثبت نام کنند. بدین‌ترتیب جلوی رفتارهای بد احتمالی آنها را می‌گیرند.
اما اگر شما صرفا یک صفحه اینستاگرام، توییتر، فیس‌بوک یا وبلاگی شخصی دارید و هدف افراد بدجنس قرار گرفته‌اید، بهترین کار این است زود از کوره در نروید و پیش از پاسخگویی خونسردی‌تان را حفظ کنید. سپس از فرد بخواهید این رفتار را ادامه ندهد. اگر او توجه نکرد، خیلی راحت استفاده او از صفحه اینترنتی‌تان را مسدود کنید و حتی می‌توانید رفتار بد او را به سرور اینترنت‌تان گزارش کنید.
اگر فرد بدرفتار قصد داشت مزاحمت‌های خود را به زندگی واقعی‌تان وارد کند، حتما با پلیس تماس بگیرید. این روزها تقریبا در تمام کشورها، بخشی در اداره پلیس تشکیل شده که ویژه رفتارهای مخرب اینترنتی است و به شکایت‌های مردم رسیدگی می‌کند.
البته یادتان باشد اقدام قانونی وقتی که شما با رفتارتان آتش را شعله‌ورتر نکرده باشید، موثرتر است. بنابراین هرگز به نظرات منفی و رفتارهای پرخاشگرانه، پاسخ‌های بد و منفی ندهید.
منابع:scientificamerican
